एकदा वाचून तर पहा... भाग ३
"एकदा वाचून तर पहा!" या सदरात, आम्ही दुर्मुखलेली परंतू वाखाणण्याजोगी, वाचायलाच हवी.. अशी काही पुस्तकं तुमच्यासमोर आणण्याचा प्रयत्न करत आहोत. प्रत्येक महिन्याच्या शेवटी किंवा एखाद्या विशेष दिवसानिमित्त, त्या खास क्षणांचे औचित्य साधून विशेष अशी पाच पुस्तकं आम्ही तुम्हाला सुचवू जी तुमच्या वाचनाची खोली वाढवतील.. जाणिवेचं वर्तुळ विस्तृत करतील.. व नवीन माहिती तुमच्या समोर आणतील.
प्रत्येक पुस्तक सुंदरच असतं, पण हि पुस्तकं विशेष सुंदर आहेत.. तेंव्हा जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत हि पुस्तकांची यादी पोहचवा; आणि आपल्या वाचन संस्कृतीच्या चळवळीचा एक भाग व्हा!
आजची पुस्तकं...
१. रेड लाइट डायरीज.. ख़ुलूस - समीर गायकवाड
२. नर्मदे हर हर - जगन्नाथ कुंटे
३. बनगरवाडी - व्यंकटेश माडगुळकर
४. आवरण - डॉ. एस. एल. भैरप्पा
५. माझा ब्रँड आज़ादी - अनुराधा बेनिवाल
वेश्या व्यवसायाच्या दुनियेतील अंतर्मुख करणाऱ्या कथा. ‘खुलूस’ म्हणजे प्रामाणिकपणा.. जो इथल्या स्त्रियांच्या जगण्यात दिसतो. हा कथासंग्रह केवळ करुणा जागवणारा नाही, तर व्यवस्थेच्या आडबाजूने चाललेल्या आयुष्याचा वेध घेणारा आहे. या स्त्रिया उपेक्षेचा नाही, तर समजून घेण्याचा विषय आहेत, हे समी़र गायकवाड यांनी अत्यंत संवेदनशीलतेने दाखवले आहे. प्रत्येक कथा वेगळी आहे.. वेदनादायी, पण आशेने भरलेली. एकदा वाचायला घेतलं की, झपाटून टाकतं.
ही केवळ प्रवासकथा नाही, तर आत्म्याच्या शोधाची कहाणी आहे. नर्मदा परिक्रमा करताना आलेले अनुभव, त्यातून उमजलेले जीवनाचे तत्त्वज्ञान, आणि त्याग, श्रद्धा, भक्ती यांची अनुभूती.. या सर्वांचा समतोल आहे ‘नर्मदे हर हर’मध्ये. जगन्नाथ कुंटेंची ही भाषा साधी, पण अंतर्मुख करणारी आहे. हे पुस्तक मनाला शांती देते आणि आपल्यालाही असा एखादा आत्मशोधाचा प्रवास करावा असं वाटायला लावतं.
ग्रामीण महाराष्ट्राचं वास्तव, तिथली माणसं, त्यांचे सुख-दुःख, आणि शिक्षणाच्या माध्यमातून घडणारा बदल याचं अत्यंत हळुवार चित्रण 'बनगरवाडी' मध्ये आहे. एका शिक्षकाच्या दृष्टिकोनातून उलगडलेली ही कथा नुसती गावाची नाही, तर एका सामाजिक परिवर्तनाची आहे. माडगुळकरांचं लेखन चित्रमय आहे.. वाचताना आपण त्या गावात आहोत, असं वाटतं. शहरी आणि ग्रामीण जीवनातील दरी, आणि त्याला जोडणाऱ्या माणसांच्या गोष्टी, मनात खोलवर रुतून बसतात.
धर्म, इतिहास, आणि सत्याच्या संकल्पना यांची खोलवर चर्चा करणारी ही कादंबरी आजच्या भारतातील धार्मिक-सांस्कृतिक संवादासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. एका हिंदू मुलीने मुस्लिम तरुणाशी लग्न केल्यावर तिच्या आयुष्यात घडणारे बदल, तिचा शोध, आणि तिच्या मनात उमटणाऱ्या प्रश्नांची गुंफण भैरप्पांनी तीव्रतेने मांडली आहे. ‘सत्य’ हे सर्वात मोठं आवरण असू शकतं, की सत्यावरच आवरणं चढवली जातात? या प्रश्नाच्या भोवती फिरणारं हे लेखन विचारांना हादरवतं. हे पुस्तक वाचकाला अस्वस्थ करतं, पण अंतर्मुखही करतं.
स्त्री म्हणून एकटीने युरोपचा प्रवास करताना अनुभवलेली खरी ‘स्वातंत्र्य’ भावना. अनुराधा बेनीवालचं लेखन बोलकं, थेट आणि ताजंतवानं आहे. प्रवासात भेटणाऱ्या लोकांमधून, प्रसंगांमधून आणि स्वतःच्या भीतीवर मात करत ती जणू ‘स्त्री स्वातंत्र्याचा’ नव्याने अर्थ शोधते. हे पुस्तक फक्त प्रवासवर्णन नाही, तर समाजाने लादलेल्या चौकटी पार करून जिद्दीने जगण्याचा दस्तावेज आहे. प्रत्येक भारतीय स्त्रीने हे एकदा तरी वाचायलाच हवं.